Niet meer noch minder, gewoon anders

Je schrijft even niet voor negen dagen en er is al zoveel gebeurd dat je niet weet waar te beginnen.

Bij de jongen van Chefchaouen, die in zijn stonede geilheid meende dat hij ons slechts enkele keren sneaky in bed hoefde te betasten om ons gewillig te krijgen? Bij de indruk die dit op Thierry achterliet en hoe fucked-up het is dat ik al te vaak in dit soort situaties heb gezeten om er nog lang ontzet over te zijn? Bij dat ene verdomd lieve en sociale straatkatje dat ik van Thierry niet mee mocht nemen en dat me mauwend achterna rende toen we een spurtje maakten naar onze nieuwe lift? Hoe rot ik me daarover voelde en blijf voelen? Bij de random verblijfplaatsen waar we in sukkelen? Het motel met de naar Spanje geëmigreerde Marokkanen die hun ontbijt afsloten met opium of het dorpje-zonder-naam waar we met muziek en zang verwelkomd werden alsof die mensen er geld voor kregen?

Nu zitten we al x dagen bij dezelfde familie in Fes. We voeren geen hol uit, buiten high films bekijken op MBC2, high door de medina wandelen en nuchter gesprekken voeren met de pater familias, wat ons verblijf hier onverwacht interessant maakt. De vrouw des huizes heeft me getrakteerd op mijn eerste hammam-ervaring, ze maakt overheerlijke couscous (in elk Marokkaans gezin altijd op vrijdag) en rijkelijk voorziene tajines, ze heeft mij-in-djellaba-en-hoofddoek stiekem rondgeleid in een moskee, waar ze bijna boel mee kreeg, maar praatten kunnen we niet, want haar Frans is even beperkt als mijn Arabisch.
Saïd, haar man, wast geparkeerde auto's en fungeert, voor enkele dirham extra, zo ook als een extra beveiliging. Als hij terug thuis is na een dag werken houden we intense gesprekken over geloof, cultuur, politiek, economie en eenderwat. Hij staat progressief in het leven, drinkt op zaterdag eens wat rode wijn, en in onze gesprekken bespeur ik veel verschillen met onze samenleving, maar ook onverwacht veel gelijkenissen.

De welvaart van de mensen hier is lager dan in West-Europa, maar hun sociale leven is dan weer kapitalen rijker dan het onze ooit zal zijn. Je spreekt met je buurman, de tante van je buurman, de vriendjes van de kinderen van je buurman en eigenlijk iedereen met wie jij (of de buurman) in contact komt. Zodoende is er gigantisch veel sociale controle, wat zowel positief (groter gevoel van veiligheid) als negatief (belachelijk weinig privacy buitenshuis) ervaren kan worden. Je bent in elk geval nooit alleen en als jij (of je buurman) de juiste mensen kent, kan je veel geregeld krijgen.
Alles draait hier ook om respect. Je afkomst, je huidskleur en zelfs je geloof is van gering belang, zolang je maar respect toont naar de gemeenschap toe.

Toiletpapier is hier niet zo populair, dus na je gat-in-grond bezoek veeg je je kont met je blote handen af, waarna je je handen wast met water en zeep, door middel van een tot op heden nog niet doorgrond systeem van een klein emmertje dat in een grote emmer zit. Wel wast iedereen hier zijn/haar handen/voeten en hoofd meermaals per dag.

Wij beschouwen de islamitische cultuur als preuts, en dan kom je als Europese vrouw in een hammam terecht, waar iedereen naakt is en jij schichtig jezelf een houding probeert te geven op de verhitte grond terwijl alle Marokkaanse meisjes, dames en oma's zichzelf onbeschaamd en uitgebreid met het hete water  en verschillende zeepjes wassen en, terwijl je rug gescrubd en geboend wordt door een vrouw met wie je nog niet eens communiceren kan, besef je misschien dat de onbetwiste superioriteit van onze cultuur een beetje overdreven is.

In elke keukenvloer zit een afvoergat, zodat de schoonmaak na het Offerfeest vlotter verloopt, bij de slager zijn koeienhoofden uitgestald en kipjes wachten op de dood in veel te kleine hokjes, of met gebroken vleugels op de grond, maar in Marokko is slachten nog geen geautomatiseerde, anonieme industrie geworden zoals bij ons. Er zijn richtlijnen voor het slachten om beulse wreedaardigheden te voorkomen en wat men doodt, wordt volledig opgegeten. Alle ellende die de dieren te verduren krijgen is volkomen zichtbaar, en het is erg en het doet pijn aan het hart om te zien, maar hier wordt hun ellende (voorlopig) nog niet in een fabriek verstopt en door iedereen genegeerd.

Er ligt gigantisch veel afval langs de weg, wat af en toe opgelost wordt met behulp van een aansteker, maar deze kwelling voor de natuur is belange zo schadelijk niet als wat het westen uitvreet. Onze industrie en de bijhorende vervuiling van land, zee en lucht, de overbevissing, de CO²-uitstoot, de longen van de aarde die voor ons en masse gekapt worden...  Ons kapitalisme en de levensstandaard die we verwachten, die we eisen, doet zo oneindig veel meer kapot dan de mensen daar die batterijen verbranden. Overigens zijn hun plastic zakjes vervangen door recycleerbare stoffen tasjes.

Men eet geen salami en drinkt zelden alcohol, maar hun keuken is zo gevarieerd, zo lekker en zo gezond - al drinken ze zichzelf met hun suikertheetjes wel diabetes in - dat ik nog geen seconde 'ons' eten gemist heb. Het enige wat ik mis, zijn lichtjes en kaarsjes en kerstkransjes en een boom die ergens in een hoek van de kamer staat te fonkelen en schaduw biedt aan een mand vol cadeautjes.

MBC2 zendt morgen Home Alone uit, dus dan wordt het toch een beetje Kerstmis.

Marokko (al zijn we ondertussen een staatje verder)

Gisteren bedacht ik me in Tetouan, tijdens het delen van de quasi dagelijkse joint en de bijhorende quasi filosofische gesprekken (deze keer het proces van het verzinnen van een geloofwaardig fictioneel verhaal) dat wij misschien allemaal personages zijn in een boek dat nu ergens geschreven wordt. 

Sommige mensen zijn uiterst belangrijke protagonisten in dit verhaal, anderen zijn de te vermijden slechteriken en de meesten spelen slechts figurant. De ene heeft een karakter zo diep en onpeilbaar als de oceaan, de andere is zo vlak als een papiertje. De reden dat sommige gebeurtenissen in ons leven belachelijk ongeloofwaardig of net meant-to-be lijken te zijn, is omdat iemand met een menselijke ziel alles verzint. Misschien vinden we bepaalde mensen onmiddellijk sympathiek, hebben we aan anderen een oorzaaksloze hekel en bestaan déjà vu's omdat we allemaal een ander personage waren in voorgaande boeken en onze intuïtie het enige is dat als herinnering hieraan overblijft. 

Is god een schrijver?

Is een schrijver god?

Marokko is echt geweldig. Dit voor ons vaag gekende land begon rumoerig, chaotisch en teleurstellend, doch deze eerste impressie is reeds onderuit gehaald door de oprechte gastvrijheid die we hier continue ervaren.

Ja, er lopen nog steeds verkopers rond in incognito modus die elke toerist (z'n geld) subtiel proberen op te vissen, de lijn bezwaard met zoete praatjes, een schijn van behulpzaamheid en het talent mensen met overdreven schuldgevoelens te manipuleren. 

Er heerste algemene consternatie toen we (uit oprechte interesse) het joodse kerkhof wilden bezoeken en we durfden niet verder te gaan, uit vrees deze mensen onbedoeld te beledigen. In een zijstraat naast het Marokkaanse kerkhof lagen twee bollen wol te rotten. 

In de smalle straatjes van de old town, de medina, worden vissen gekuist en druipt het bloed over de straatstenen. De slager etaleert naast grote hompen vlees soms ook schapenhoofden, alles uitgestald zonder glas of koeling. 

Ik zie beduidend minder vrouwen rondlopen en geen enkel koppeltje. Hoofddoeken zijn alomtegenwoordig. Volwassen mannen dragen een jurk en de straatkatten zijn de echte schooiers - eentje zag ik snoepen van een aangereden exemplaar. Iemand stampte op de poot van een kruiperige zwerfhond.

Eten doen we uit één bord en met onze handen. Vrouwen wassen hun kleren manueel in een emmertje of in een nabijgelegen rivier, mannen gebruiken ezels om het land te spitten.

Ik heb gekakt, gepist en gemenstrueerd in een porseleinen gat in de grond en alles met mijn eigen handen en wat kraantjeswater afgekuist. 

Er zijn (een hoop) culturele verschillen die ik walgelijk of confronterend vind, maar veel is ook intrigerend of leerrijk.

Als iemand je echt wil helpen, uit sympathie, interesse of respect, reken dan maar op hulp. Zonder er zelfs maar naar te vragen kregen we volledige maaltijden, koekjes, liters thee, gidsbeurten, slaapplaatsen en een lurk aan de pijp aangeboden. Tijdens het liften hebben we maximaal een kwartier op een auto gewacht, en dat enkel omdat er slechts om de vijf minuten eentje passeerde. De inwoners hier (zeker van de dorpjes) behandelen ons alsof we verre familie zijn, met een gastvrijheid die we bij ons niet eens voor onze echte familie overhebben. Men is armer, maar verhoudingsgewijs bereid om meer te delen.

Onbekenden begroetten ons of voeren een klein gesprekje. Tijd wordt anders begrepen. Er wordt hard gewerkt, maar ook gerust, gebeden (wat ook een soort meditatie is) en iedereen lijkt hier hasj te roken. Men neemt gevoelsmatig de tijd om te ontspannen. Wat nu niet kan, komt wel op een ander moment.

Er is veel politie en de politiek werkt niet zo democratisch als wij bij ons eisen, maar de gewone man op de straat is begripvol, geduldig en ontspannen.

Ondanks het vele vuil dat de natuur overal (ter wereld) bevuild, blijft deze prachtig. Het noordoosten hier was behoorlijk droog en vegetatie was schaars, maar je hebt de zee (die soms zo blauw is als een kindertekening), zandstranden, bergen en bijhorende kronkelweggetjes. 

In het westen wordt de wereld groener, de bergen blijven en ik heb al enkele riviertjes gespot. In de auto naar Tetouan vingen we een glimps op van een sterrenhemel waar geen doek van lichtvervuiling voor hing en als ik klaar ben met schrijven en de hasjpijp wordt weggelegd, zullen we hopelijk een even mooie nacht aanschouwen in Chefchaouen.

Bewaar een kopje sneeuw voor me.